Demodeks Nedir?
Demodeks Nedir? Demodeks Tedavisi
Demodeks, saç köklerinde ve sıklıkla da yüz bölgesinde yaşayan bir akar çeşididir. İki parçalı uzun bir gövdesi, sekiz bacağı ve bir ağzı olan son derece küçük sevimsiz bir canlıdır.
Çoğu insanda bu akarlar bulunur, ancak genelde pek sorun oluşturmazlar. Ne zaman ki bağışıklık sistemi baskılanır veya bir cilt rahatsızlığı olursa demodeksler çoğalmaya başlar. Çoğaldıklarında demodikoz adı verilen kaşıntılı ve tahriş edici bir hastalığa neden olurlar.
Demodeksler Nerelerde Yaşarlar?
Hemen hemen herkesin cildinde ve gözeneklerinde demodeks akarları bulunur, özellikle de kirpikler, yanaklar, alın, burun yanlarında ve kulak kanallarında yaşarlar.
Gözle görülmeyecek kadar küçük olan bu akarların uzunluğu, 0,15 ile 0,4 mm aralığındadır. Ancak mikroskop altında görülebilirler.
Demodeks ve Demodikoz Kimlerde Var?
Demodekslerin kurt ve köpeklerden insanlara geçmiş olduğu varsayılmaktadır. Uzmanlar insanların bu kurtçuklarla 20 bin yıldır yaşadıklarını ve farklı bölgelerde farklı özellikler gösterdiklerini tespit etmişler.
Demodeks akarları büyük çocuklarda ve yetişkin insanlarda görülür. 5 yaş altı çocuklarda çok nadir görülebilir.
Demodikoz hastalığına dönüşmesi yaşlı erişkinler ve bağışıklığı düşmüş kişilerde gerçekleşebilir.
Demodeks Türleri Nelerdir?
İnsanlarda yaşayan iki tür demodeks akarı vardır:
- Demodeks folliculorum: Demodex akarının en yaygın olanıdır. Genelde küçük kıl foliküllerinde, özellikle kirpiklerde yaşar ve deri hücresi ile beslenirler. Kulaklar ve boyunda da bulunabilirler.
- Demodeks brevis: Bu tür de genelde saç köklerinde yağ bezlerinin yanında yaşarlar. Yağ bezlerinde üretilen yağlı maddeyi yani sebumu yerler.
Demodikoz Hastalığı Nedir?
Demodeks akarlarının oluşturduğu bir deri hastalığı olan demodikoz deride çeşitli belirtiler gösterir, bu belirtiler şunlardır:
- Pürüzlü cilt,
- Pul pul veya kaşıntılı cilt,
- Kızarıklık veya döküntü,
- Yangı,
- Egzama,
- Beyaz noktalara benzer papüller ve püstüller
- Göz kapağı tahrişi
- Kirpik kaybı
Demodeksler vücudumuzda bulunsa da hastalık oluşturmaları için bazı çevresel ve genetik faktörlerin bir araya gelmesi gerekir.
Normal koşullarda bir hastalık oluşturmadan vücudumuzda yaşarlar ve az sayıda iken ölü hücreleri ve fazla yağı temizleyerek faydalı da olabilirler. Sayıları artınca da birçok deri hastalığına sebep olabilirler.
Demodeks parazitleri birçok cilt hastalığı ile ilişkilendirilmekle birlikte patolojik etkileri uzun zamandır tartışma konusudur.
Yapılan çalışmalarda rozasea, akne vulgaris, göz ve kirpiklerde oluşan hastalıklar, ağız çevresinde görülen egzama, kıl kökü iltihabı (folikülit), bacak, kol sırt ve yüzde görülen sivilceye benzeyen lezyonlar gibi hastalıklarlar demodeksler ile ilişkilendirilen hastalıklardır.
Demotikozis Hastalığına Kimler yakalanabilir?
Demodex akarları çok yaygın olmasına rağmen demodikoz çok yaygın bir hastalık değildir. Demodikoz aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
- Kemoterapi tedavisi alıyorsanız
- Bağışıklık sisteminizde problem var ve baskılayıcı ilaçlar alındığı zaman
- Rozasea ve başka cilt hastalıklarınız varsa
- HIV ve AIDS gibi hastalığı olanlar
- Kortizon içerikli kremlerin uzun süreli kullanılması durumunda
Demodex Akarları ile Rozasea (gül hastalığı) İlişkisi
Rozasea ve demodikoz dermatolojide sık karşılaşılan deri hastalıklarıdır. Demodikoz akarlara bağlı oluşan bir hastalık iken rozaseada demodexlerin yani akarların etkisi araştırma konusudur.
Yapılan çalışmalar sonucunda rozasea ile demotex akarlarının yakın bir ilişkisi olduğu gözlenmiştir.
Demodekslerin rozaseadaki patojenik rolüne ilişkin doğrudan kanıtlar yeterli olmamasına rağmen deri testiyle sağlanan dolaylı kanıtlar, rozasea hastalarında demodex yoğunluğunun yüksek olduğunu göstermiştir.
Yine yapılan çalışmalar sonucunda, Rozasea, demodex çoğalmasını desteklerken, demodeksin aşırı çoğalması da rozasea semptomlarını arttırdığı gözlenmiştir.
Sonuç olarak rozasea ile demodeksler arasında sıkı bir bağ olduğu düşünülmekte ve bu konu ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Demodikozis Tanısı ve Tedavisi
Demodikoz tanısı için en sık kullanılan yöntem deri biyopsisidir. Deriden alınan bir örnekteki domedeks sayısına göre teşhis konulup tedavi yöntemi belirlenir.
Dermoskopi denilen ışıklı bir büyüteç yardımıyla gözeneklerdeki demoteksler fark edilebilir.
Tedavide neler yapılabilir?
Geçmeyen bir cilt tahrişiniz , rozasea kızarıklıkları veya blefarit sorununuz varsa öncelikle bir doktora gitmeniz gerekir.
Demodikoz için en sık kullanılan tedavi, cilde uygulanan metronidazol adında bir ilaçtır.
Diğer tedavi ediciler şunlardır; permetrin, benzil benzoat, lindan, kükürt ürünleri, salisilik asit, selenyum sülfür, darbeli veya boya lazer tedavileri kullanılabilir.
Cilt temizliği, ölü derinin atılması için peeling yapılması ve ilaçlı merhemler tedavi için çözüm olabilir.
Ayrıca çay ağacı yağının demodekse karşı etkili olduğu gözlenmiş ve ev tedavilerinde bu yöntem de akarları uzaklaştırmada tedaviye yardımcı olduğu gözlenmiştir. Ancak çay ağacı yağının gözlerde tahriş yapabileceği de belirtilmiştir.
Demodekslerin Çoğalmasını Önleyebilir Miyiz?
Tüm demodeks akarlarını temizlememiz mümkün değildir ve bu gerekli de değildir. Ancak cildi temiz tutarak artışı önleyebiliriz.
- Gözenekleri tıkayabilecek kalın yağlı cilt ürünleri kullanmaktan kaçınmak gerekir.
- Haftada bir kez cilde hafif peeling yapabilir.
- Yüzün günde iki defa yıkanması demoteks artmasını engelleyebilir.
Demodeksler (yüz akarları) Bulaşıcı mıdır?
Akarlar çok yakın temasla bulaşıcı olabilirler. Öpüşme ile insandan insana geçebilir. Bağışıklık sisteminiz baskılanmışsa, 40 yaşın üzerindeyseniz ve cinsiyetiniz erkekse daha çok risk altında olduğunuz söylenebilir.
Demodeksler (Yüz Akarları) Sivilceye Neden Olur Mu?
Normal sayıdaki demodekslerin sivilceye neden olmadıkları, sayıları arttığı zaman aknelerin kötüleşmesine veya sivilce oluşumuna neden oldukları düşünülmektedir.
Demodikoz az görülen bir cilt hastalığı değildir ve hastaya göre farklı semptomlar gösterebilir, bu yüzden yanlış veya yetersiz teşhis edilmeye yol açabilir. Bazen yanlışlıkla akne vulgaris tanısı konmuş demodikoz vakaları olabilmektedir.
